23 November, 2008

A Kileek Kim Tawikhaina

{{w|Billy Graham}}, American religious figure.Image via Wikipedia(Lungdamna Aw Lom 3, Hawm 3 March 15, 1978 laimai 1 leh 4 pan a kiteikhia)


“Topa in tawi khaina man lo a zangte mudah a, tawi khaina man a zangte tungah lungkim hi” ci-in Paunak 11 sungah Pasian thu i mu hi. Sum zuak sum leite in a man lo tawi khaina a zat uh Topa in mudah ahih leh, Ama thu tawh kisaia a man lo, a kileek kimlo thuhilhna pen nasia takin mudah zawtham lai ding hi. Tua a hih manin sawltakte, siate leh pawlpi makaite in kidawma i gamtat theih na’ngin a lunghihmawh huai diak thu pawl khat kikum ni.


Lai Siangtho hilhna a buppi-a ngaihsun masa lo-a kammal khat hiam, mun khat hiam bek bulphuha nei ahi zong, tua thu bek siksan a neih khak ding kidophuai hi. Sawltak Paul thuhilhna ahi upna hangah hehpihna tawh gupna ngah thu (Ef 2:8) i hilh ciangin Jesuh thuhilhna ahi gamtatna hoih om lo upna neih khak ding a lauhuaina thu zong kiphawkmawh bawl khak ding hi lo hi. Tham lo in Ef. 2:8 i sim khit ciangin din’ khawl pah lo-in 2:10 zong sim suk lai leeng gamtat hoih a gamta thei lo leitung mite in gamtat hoih i gamtat theih na’ngin Jesuh Khrih sungah hong kigumkhia, hong kipiangthaksak a hihna i tel pah ding hi.


Gupkhiat sa ahi, a piangthak, Jesuh nungzui a kici ei Khristiante in Mat. 22:37 sung thu siksan a, Pasian it ding, Pasian thu bek ngaihsun ding. Pasian tungah ki-ap ding cih thu bek gena nei-a, mihing it ding, mihing thu lunghihmawh ding thu gen mang pen zong a dahhuai thu hi thei hi. Tua bek mei letin 1 Joh. 4:20 thu lawng kha ngei kei leeng thu hilhna kicing lo hong suak thei ding hi. Tham lo-in Mat.22:37 pen thukham masa pen leh a lian pen hi cih i theih zawh ciangin tang 39 sim leeng, “Na pumpi na it bangin na lawmte (mihingte) zong na it in, a cihna thukham nihna in tua a masa thukham tawh kibang hi,” ci lian hi. Jesuh in a kibang hi a cih nungsang e’n zong a kibanga i san ding hi ding hi.


Pasian thu bul bawl nuam kisa in, ‘Mi in khomun bek tawh nungta lo hi. Pasian kam sung pan pusuak thu khempeuh tawh a nungta hi,” (Mat. 4:4) thu i gen ciangin khomun a kici an nek tui dawn pen Jesuh in a thusim lo zaha muut khak ding baih hi. Izipt gam pan Israelte Kanaan zuan a a pai laitak uh a, vantung pana nek ding manna a khiat Topa in a mite adingin an nek tuidawn a lunghihmawh Pasian ahi hi. Leitung an nek tuidawn bek lunghihmawh pen a nei a, vantung nuntakna thu thusim lote hilhna tawh kisai in Jesuh in a gen dawimangpa khemna a thuhna hi zaw hi. “Tunia ka kham khop ding uh an hong pia in,” ci-in thu na ngen un ci-a a nungzuite thu a hilh, an nek ding hong deihsak pha mahmah, gilkial a om mi 5000-te nek ding ngasa leh khomun a vaihawmsak tantan migi Jesuh in an ngawla puksi dingin hong deihsak bang zia-a teci pan khak ding hi lo hi.


A tawntung a ding kha nuntakna pen khang khat bek ding ahi leitung pumpi nuntakna sangin thupi zaw hi cih thu i gen ciangin Jesuh pen kha bek it-a pumpi it lo zaha lah khak theih hi. Tua mah bangin kha leh pumpi in nuntakna bup sungah nuntakna nam tuamtuam nih ahihna thu i gen ciangin kha leh pumpi pen a kisai kha lo hiam a kikhen tuam vilvel zaha kipehna nei lo zaha hilh khak zong a ol mahmah khat ahi hi. Pumpi leh kha pen kisai kha tuah mahmah zaw tham ahih manin na pumpi hiang khat ahi na khut tawh mi na na guksak a, na kam tawh mi na hosiata, na khe tawh mite simmawhna tawh na pek zanzan leh tua na pumpi gamtatnate in na kha nuntakna tawh hong kisai mahmah zaw tham ding hi. Hih leitung ah na pumpi gamtatna in hong tung lai ding vantung a na kha nuntak na’ng tawh tua zaha kisai ahih chiangin kha leh pumpi tuam khen a thu hilh khak ding zong kingaihsut ding hi. Pasian Lungdamna thu a kicinna inah hih leitung nuntakna a kipan sih zawh cianga vantung nuntakna donga zat theih ding thu hi a, na kha bek hi lo-in na nuntakna buppi, na hinna buppi tawh hong it hi cih thu na phawk ciangin Pasian itna in bangzahta’n lian a, za a, thuk ahi hiam cih hong ngaihsun sak ding hi.


Pasian gupkhiatna in mipum khat khat bek tawh kisaia gen a, gambup a ding leh mi nam adingin gupna thu, hotkhiatna thu in khiatna nei lo banga kihilhna in zong a man lo thuhilhna khat hi thei hi. Gam sung leh gam bupa mawhna leh khialhnate khempeuh pen mi pum khat leh khat bek mawhna leh khialhna pana hong kipan khin kikeuh banga ngaihsut khak theih hi. Ahi zongin Lai Siangtho in mawhna pana kisik dinga a sap mite pen mi khat khat lak ten’ ziau ziau a kisik ding a ci bek hi loin mi nam bup khat, leitung bup in zong mawhna leh a khialhna nei hi ci-in tuate khempeuh zong a kisik dingin leh kikheel dingin deih hi. Mi khat khat pen mawh hi cih zong a man mah hi. (Rom 3:23)


Ahih hangin mawhna inah mi pum khat khialhna leh mawhna bek bang zia a ngaihsun a, a siangtho lo an nek tui dawn, a siangtho lo kimawlna a kipan numei pasal mawhna leh khialhna te bek khialhna leh mawhna sa kha-a mi nam kideidanna, leitunga zawnna ngaunate leh gam sung ki ukna sunga thuman lohnate thudon loh khak pen Khristiante ading a kicing hi lo ding hi. Thuciam Lui sung i et ciangin Pasian in mi pum khat bek gum lo-in a nam buppi a a gupna a huhna leh mi pum khat bek gimna pia lo-a a gam bup nam bup-a gimna a piakna mun tampi om hi. Sodom leh Gomorrah pen a vekun gimna kipia hi. Nineveh khua ah Jonah in thu a hilh lai in mi pum khat bek kisik dingin ci lo-in a khua buppi a kisik dingin ci hi.



Mat. 28:19 sungah Jesuh in mi pum khempeuhte nungzui suak dingin a cihna i muh mah bangin mi pum khat bek hi lo, mi nam in zong thukhenna thuak ding hi ci-in a genna Mat 25:31-46 kimu hi. Tua hi-a mi pum leh gam kikhen thei lo-in mi pum khat kigawmkhawm, kipawlkhawm a om i hi (Rom 13, 1 Pi 2, Ef 5 & 6). Mi pum khat bek nuntakna pen Pasian thu in a gen sak khakna bangin gam sung thu leh nuntakna ziate Khristiante in thudon kul lo ding ngaihsutna leh tuate suk khak leh lawn khak pen a siang lo zaha kihilhna om thei a hih manin dahhuai hi. Hih thu tawh kisai-in Billy Graham in “Jesuh in suahkikna thu khut lang khatah tawi-in a lang khatah tui hai khat tawi dingin hong hilh hi. Na dang khempeuh tawh gam sung haksatna leh thuman lohnate zong i lunghihmawh ding ahi hi. Lungdamna thu pen tangpi tangta nuntakna tawh kisai hi cih thu ka hanciam tawntung hi. Gam sung haksatna thute thudon lo-a om kha Khristian pen dahhuai hi” ci ngei hi.


1967 kuma America Kumpi in “Zawn’na Gal Do Ding” (War on Poverty) cih thu kikupna Washington khuapi-ah a pai lai-in mi tampite in a mawhsakna thu pen Billy Graham in a thuh kikna-ah mi zawngte leh ci mawhte kep ding don ding thu Lai Siangtho sung mun 175-ah om ahih ciangin zawn’na langpan’ dingin Lai Siangtho in hong hilhna lian khat hi ci hi. “Na khut taklamah Lai Siangtho tawi-in na vei lamah leitung thukizakna (newspaper) tawi leteh Pasian nasep zia ding na tel pan ding hi” ci-in gen ngei hi. Pasian thu aipeng noptuamna ding sa i hih manin angsung thei Khristian tampi ki-om kha-in “Kei siangtho peuh leng hih leitung bup gam bup pen a nit hang phamawh sa ke’ng” ci bang pianin mi tampite i nuntak manin i kingaihsut phat ding kul hi.


“Leitung” kici kammal telkhialhna in zong a dahhuai khat hi. Vantung thu leitung thu, Pasian thu deih kisa-a leitung thu leh leitung nuntakna thu khat peuhpeuh nasim lo hiam, a kihhuaia seh khit hiam zong man lo kha ding hi. Leitung nuntakna sunga gamtatna man lote genna in “leitung” cih mah a om manin kitel khial thei hi. Pasian in leitung ita a Tapa hong pai sak zaw tham a hih ngaihsunin, dawimangpa bek i piak bawl tawntung ding hi lo hi. Pasian deihlohna tawh kituak genna leitung leh a deihna tawh kituak genna leitung kammal omnate lim takin Lai Siangtho ah kan ding kisam hi. “Wheaton Declaration of 1966” kici sungah “Lai Siangtho cihna tawh kituak zia lo bang pi-in leitung pan pumpi kituam bawla i om sawmna bangin leitung haksatna leh kisapnate pha takin i sem thei kei hi” ci hi. Leitung a ding ci i hihna tuat pha ni (Mat. 5:13).


Tu huna Pasian thu gupna thu i san cianga i khialhna lian khat in Jesuh Khrih pen mawhna khialhna sung pana hong honkhia thei ciang bekin sangin Kumpi Topa ahihna i sang kei hi. A sia lamin gen leng, Jesuh pen i cihmawhna pan hong hon ding bek-a deiha, a thu zuih ding, a ukna man ding leh thudot ding a sang nuam lo i suak hi. Hong hotkhiatna pen hong uk nop man leh a deihna i zuih theih na’nga a hong honkhia hi zaw hi. Ama’n hong hotkhiat ciangin ama huhna tawh ama deihna zuih theihna thu hong guan hi. Tua pen Kha Siangtho nasepna hi. A tak takin Jesuh pen mi pum khat tung bek ah vaihawmna ana nei hi lo-in leitung leh vantung a ana khempeuh a neipa hi (Mat. 28:18). Na khempeuh ama piansak ahi hi (Joh. 1.3). Kumpi tokhomte, uknate, a sang bel nate leh vangliatna khempeuh zong ama piansak hi a, amahmah in uk hi (Kol. 1:15-20). Tua hi-a gupna deihna pen a kipiangsak nate khempeuh in suahtakna a ngah na’ng ahi hi (Rom 8.19-22). Mihingte pian’thakna ding bek hi lo-in na khempeuh in a thak a suah na’ng thu pen Lungdamna Thu ahi hi (Mang 21:5).



Reblog this post [with Zemanta]

No comments: